در حقیقت، برچسب ها می توانند آزاردهنده باشند. با این حال برای تحلیل گران سیاسی آنها ابزار مفیدی هستند برای دسته بندی کردن افراد و گروه ها در کنار خطوط ایدئولوژیکی یا گفتمان ها براساس جریان های مختلف اندیشه ای که در جامعه فعالیت می کنند.

به طورکلی تصور می شود که ریشه های متمایز فکری به الگوهای خاصی از فعالیت کمک می کنند، به گونه ای که نظارت بر گروه ها و افراد خاص باید از لحظه ای که آنها به عنوان کانال های آموزه های افراط گرایانه نظیر اسلام گرایی در بسیاری از بروز و ظهورهای متعصبانه یا ملی گرایی سفید صورت گیرد . ناتوانی در تطبیق نشانه های ظهور تهاجمی چنین گفتمان های غیرقابل تحمل، که بسیاری از آنها امروزه به طور آنلاین پدیدار می شوند، می تواند منجر به قتل عام شود، همانطور که ما در ۱۵ مارس ۲۰۱۹ در کریست چرچ، نیوزیلند و در سریلانکا در طول روز عید پاک یکشنبه ۲۱ آوریل شاهد آن بودیم.

حتی پیش از اینکه این اتفاقات ناگوار انسانی اتفاق بیفتد، بحث های زیادی در مورد اینکه آیا نسبت به چنین دکترین های تهدیدکننده ای که روزانه از اینترنت سوء استفاده می کند، باید تحریم کامل صورت گیرد، بحث های زیادی صورت گرفته است.

به گونه عجیبی، برخی از انتقادات نئو سنت گراها نسبت به سنت گرایان شبیه انتقادات سلفی­ گرایان نسبت به سنت گرایان است.

به طور خاص در آسیای جنوب شرقی و به ویژه مالزی، از برچسب های اعتقادی به منظور طبقه بندی کردن جریانهای ایدئولوژیکی خاص در بین گروه های متنوع اسلام گرایان، که در اینجا به طور کلی به عنوان فعالان سیاسی اسلامی شناخته میشوند، مورد استفاده قرار می گیرد و مشتاقند تا به هر قیمتی که شده، آنچه را که بعنوان شریعت اسلامی درک کرده اند را به طور جامع در تمام جنبه های زندگی پیاده کنند. برخی از برچسب ها که توسط دانشگاه ها و رسانه های جمعی مورد استفاده قرار گرفته اند شامل "لیبرال ها"، "محافظه کاران"، "سنت گرایان"، "مدرنیست ها"، "اصلاح طلبان"، "پیشرفته" و برای کسانی که علاقه مند به استفاده از واژگان اسلامی هستند، واژه هایی همچون "سلفی ها"،" وهابی" و" صوفی ". این اصطلاحات آزادانه توسط تحلیلگران حرفه ای و آماتورها نیز به کار گرفته شده است.

ظهور رسانه های اجتماعی، دنیای اصطلاحات اسلامگرا را پیچیده کرده است، تعدادی از مفسران و مجریان تلویزیونی، مرتب گروه ها و افراد مختلف را گاهی بصورت متضاد و در حقیقت گیج کننده برچسب می زنند. بنابراین، یک گروه یا فرد میتواند همزمان "میانه رو" و "رادیکال" باشد، بسته به این است که چه برچسبی زده شود.

به همین ترتیب، به بخش های گوناگون مردم، واعظان بحث برانگیزی مانند دکتر محمد عصری زین العابدین مفتی پرلیس و رئیس سازمان تشکلهای اهل السنه والجماعه، دکتر زمیهان محمد زین، تقریبا قطب مخالف یکدیگر هستند. در میان مخالفان محمد عصری، که در میان آنها پیروان زمیهان برجسته هستند، مفتی پرلیس، افراطی است که گرایش های سلفی وهابیت او مشخص شده است. از سوی دیگر، حامیان محمد عصری به طور مداوم برچسب "افراط گرایی" به زمیهان زده و با اشاره به شیوه های نژادپرستانه و برخورد تکفیرگرایانه با  مخالفانش، همچون سنت گرایان رادیکال احباش لبنانی که زمیهان قبلا به آنها وابسته بود، اشاره می کنند.

همانگونه که اخیرا از سوی دکتر احمد فاروق موسی از جبهه رنسانس اسلامی (IRF) که طرفدار مدرنیست است و اغلب به عنوان مسلمان لیبرال نامیده می شود تأکید شده است، به آسانی می توان از برچسب زدن ها برای تخریب جایگاه یکنفر استفاده کرد.

یکی از مکاتب فکری که اخیرا در دنیای اسلام ظهور کرده، نئو سنت گرایی است. گسترش اخیر آن مربوط به جستجوی دائمی در اینترنت برای یافتن پادزهری علیه آموزه های وهابی است که توسط عربستان سعودی پشتیبانی می شود - که به شدت متهم است که جنبش های افراطی سلفی جهادی را در اجرای عملیات تروریستی علیه دولت های غربی و غربی ها قرار داده و به مسلمانان در سراسر جهان حمله میکنند، پشتیبانی و حمایت می کند.

در میان مسلمانانی که متهم به انحراف هستند - که افراط گرایان لزوما آن را مسیری مسلم به سمت ارتداد می دانند - صوفیان و یا پیروان تصوف (بعد معنوی اسلام) اغلب فریب خورده و حتی هیجان انگیز تر این که در تبلیغات کاریکاتوری سلفی های جهادی از آنها به عنوان بدترین نوآوران دینی نام برده می شود.

طرفداران مکتب نئو سنت گرایی که اغلب با محقق موریتانی عبدالله بن بیه و شاگرد آمریکایی او در آمریکا حمزه یوسف (بنیانگذار کالج زیتونه کالیفرنیا در کالیفرنیا) نیز متهم به صوفی های سیاسی مدرن شده اند. با این حال، آنها نیز به عنوان مسلمانان متخلفی که گفتمان پلورالیستی آنها با دستورالعمل گسترده غرب که با استفاده از کلیشه هایی همچون مسلمانان "خوب" دوست داشتنی و مسلمانان "بد" بین امت اسلامی تفرقه ایجاد می کنند، مورد انتقاد قرار گرفته اند.

نئو سنت گرایان سنی، که به هیچ وجه با سنت گرایان، تفاوتی ندارند، صداقت اعتقادات ارتدکسی گذشته اهل سنت محدود شده در تئوری سیستماتیک توسعه یافته در الهیات ابوالحسن اشعری (۸۷۴-۹۳۶ میلادی) در بصره و ابومنصور ماتوریدی (۸۵۳-۹۴۴ ) در سمرقند، سنت های فقهی شافعی، حنفی، مالکی و حنبلی و طریقت های مورد تأیید صوفیه را پذیرفته اند. با این حال، پایبندی به میراث غنی اسلامی آنها را از طراحی ابزارهای معرفت شناختی جدید برای پیشبرد تفسیرهای نوگرایانه خود جلوگیری نمی کند.

بر خلاف تصور کلیشه ای سنت گرایان که به "بسته شدن دروازه اجتهاد" (استدلال مستقل) معتقدند، نئو سنت گرایان نیاز به عقلانیت و تقلید (تقلید کور) را، زمانی که شرایط ایجاب کند و زمینه مهیا باشد، انکار نمی کنند. نئو سنت گرایان کاستی های سنت گرائی را که منجر به انقباض و رکود شده است را می پذیرند و اعتراف می کنند که صوفی های امروزین از کمبود ادراک در میان جامعه بزرگ مسلمانان رنج می برند، زیرا به اندازه کافی به مشکلات داخلی امت اسلامی نپرداخته اند.

به طرز عجیبی، برخی از انتقادات نئو سنت گرایان از سنت گرایان، شبیه سرزنش کردن سلفی ها از سنت گرایان است. در حقیقت، عبدالله بن بیه و حمزه یوسف هر دو، مثل این است که از زبان سلفیون پیرو ابن تیمیه (۱۲۶۳-۱۳۲۸) که از سوی گروه زیادی از مسلمانان سنت گرا به عنوان منحرف، مورد انتقاد قرار گرفته است، سخن میگویند.

حمزه یوسف بعنوان کسی که مکررا در سفر به جنوب شرقی آسیا بوده است، به فیلسوف مشهور سید محمد نقیب العطاس، کسی که نظریات پیشین او مجموعه ای از ابتکارات اسلامی سازی از بالا به پایین را هدایت کرده، از جمله اسلام سازی علوم انسانی در مالزی، احترام می گذارد. اندیشه های استاد او، عبدالله بن بیه، نیز به طور جدی مورد توجه موسسه بین المللی مطالعات پیشرفته اسلامی (IAIS) که در کوالالامپور تحت نظارت محقق مشهور محمد هاشم کاملی فعالیت می کند قرار گرفته است.

در حال حاضر، شاید واضح ترین بیان از واژۀ نئو سنت گرایی اسلامی، همان اتحادیه جهانی اخوان، (Global Ikhwan Sendirian Berhad) باشد که جایگزین جنبش ممنوعه دارالارقم شد و بعدها پیش از این که در دوران حاکمیت ائتلاف ملی(دولت قبل مالزی) مجددا دچار مشکل شود، به شرکت رفاقه تغییر نام داده است.

دولت ائتلاف ملی یا باریسان نشنال، در انتخابات عمومی تاریخی ماه می سال گذشته که در تاریخ ۹ می ۲۰۱۸ در این کشور برگزار شد، به طور کامل به دلیل داشتن پرونده های زیاد فساد از سوی افکار عمومی رد شد  به طور کامل توسط رژیم مالزیایی رد شد. امروزه تحت حکومت تازه تأسیس دولت ائتلاف امید (پاکاتان هراپان)، اصول اعتقادی نئو سنت گرایانه ای که از دوران تشکیلات دارالارقم تحت رهبری اشعری محمد (۱۹۳۶-۲۰۱۰) باقیمانده بود، با بهبود نسبی فضای آزادی های مذهبی و سیاسی در کشور مالزی، در حال احیاء و توسعه است.

در سپتامبر ۲۰۱۸، در میان هیئت های تجاری دولتی اعزامی به بوسنی برای نمایشگاه حلال سارایوو، اتحادیه جهانی اخوان(GISB) نیز مشارکت داشت و سفرهایی برای آینده آنها نیز برنامه ریزی شده است. به همین ترتیب، وزیر توسعۀ کارآفرینی، محمد رضوان یوسف، در فوریه ۲۰۱۹ در مجمع جهانی تجارت بین المللی آیووا (GIIBF) مشارکت داشت. با این حال، با در نظر گرفتن فشارهای بی شماری که دولت ائتلاف امید از سوی برخی از مسلمانان ناراضی بخاطر این که دولت ائتلاف امید متهم است که به غیر مسلمانان و سایر فرق اسلامی زمینه فعالیت داده قرار گرفته است، تا چه حد این ماه عسل طول خواهد کشید، معلوم نیست.

دکتر احمد فوزی عبدالحمید استاد علوم سیاسی در دانشکده تربیت بدنی دانشگاه مالزی (USM) است. از او  نوشته های زیادی در مورد نقش اسلام در آسیای جنوب شرقی منتشر شده است.

دکتر احمد فوزی عبدالحمید

منبع: Asia Dialoged

۸ ماه می ۲۰۱۹